زیست ردیابی فلزات سنگین به وسیلة گیاهان رویش یافته در منطقة صنعتی فولاد مبارکة اصفهان

زیست ردیابی یکی از راههای ارزان و ساده بررسی کیفیت محیط زیست است و به روندی گفته می شود که در آن از طریق موجودات زنده، یا اجزای تشکیل دهندة آنها می توان به اطلاعاتی کمی پیرامون کیفیت محیط دست یافت. فعالیت های صنعتی باعث ورود مقادیر فراوانی از عناصر سنگین به اتمسفر می شود و استفاده از پتانسیل زیست ردیابی گیاهان رشد یافته در مجاورت مناطق صنعتی می تواند در ارزیابی آلودگی هوا با این فلزات راهگشا باشد. هدف از این تحقیق، بررسی امکان ردیابی آلودگی هوا با فلزات آهن، نیکل و سرب در مجاورت منطقة صنعتی فولاد مبارکه اصفهان با استفاده از پتانسیل زیست ردیابی در گیاهان است. بدین منظور سه گونة درختی (سرونقره ای، کاج و بلوط) و سه گونة درختچه ای (خرزهره، زرشک و نوش) انتخاب شد و غلظت فلزات مذکور در خاک و اندام هوایی گیاهان در دو بخش برگ و پوست به وسیلة دستگاه icp-aes اندازه گیری شد. در خاکهای مورد مطالعه به واسطة ph بالا (02/8)، وجود بیش از 60 درصد آهک و کمتر از 5/0 درصد مواد آلی، درصد ناچیزی ازاین سه فلز در اختیار گیاه قرار گرفته است، این در حالی است که غلظت اندازه گیری شده آهن و نیکل در اندام هوایی گیاهان مورد مطالعه حاکی از وجود آلودگی اتمسفری با این فلزات بوده است. در اکثر موارد، درختان بهتر از درختچه ها و گیاهان همیشه سبز بهتر از گیاهان خزان شونده سطوح آلودگی های فلزی را نشان دادند و پوست گونه های مورد مطالعه واجد توانایی بالاتری از برگ بوده است. بیشترین میزان آهن و نیکل در برگ سرو و پوست کاج مشاهده شد که برای آهن با کلیة گیاهان و برای نیکل با بیشتر گیاهان اختلاف معنی دار نشان داد. محتوای سرب در گیاهان پایین تر از حد آستانة آلودگی این عنصر در گیاهان قرار داشت. همچنین نتایج نشان داد که گیاه خرزهره برای ارزیابی آلودگی آهن در منطقة مورد مطالعه شاخص مناسبی نبوده است.